آشنایی با برنج هاشمی

یوسف هاشمی‌زاده؛ مردی که نه مرکز تحقیقات برنج داشت و نه از علوم آزمایشگاهی سردر می‌آورد اما با عشق و علاقه به خوشه‌های طلایی برنج‌هایی که سال‌ها در شالیزار پدری و بعدتر خودش کشت می‌شد نگاه کرد تا از میان صدها هزار خوشه‌هایی که چون گوشواره‌های طلایی آویخته بودند، شَلتوک‌های بلندتر را پیدا کند.این دانه‌ها در سال اول فقط 3 مُشت بود، بعد هر سال مُشتی به آن اضافه شد و 5 سال طول کشید تا این "مُشته‌ها" «توم» شوند و آماده‌ی رفتن به «توم بیجار»؛ و چنین شد که عطر برنج «هاشمی» در یکی از «بیجار»های روستای چاپارخانه خُمام پیچید.

برنج هاشمی گیلان از انواع برنج صدری بوده که از سال ۱۳۷۸ کشت آن در ایران متداول و در اصل از توده محلی گیلان می باشد که در حال حاضر برنج هاشمی گیلان یکی از ارقام است که بیشترین سطح زیر کشت را در ارقام بومی و کیفی شمال کشور داشته که مهمترین دلیل، شکل ظاهری مناسب، بازارپسندی زیاد، خوش پخت و خوراک بسیار خوب آن می باشد. پخت برنج هاشمی دون دون دارای کیفیت پخت عالی و طعم و عطر دل‌انگیزی می‌باشد. طول دانه کشیده و قلمی و رنگ آن سفید متمایل به کرم و پس از پخت دانه ها آن کاملاً از هم جدا  می شود و کیفیت بسیار عالی و مطبوع برنج ایرانی را دارد.  علت محبوبیت و باکیفیت بودن این است که وقتی برنج را می‌پزید تا ۲۴ ساعت بعد از پخت نرمی و طمع خوب خود را حفظ کرده و به راحتی می توانید استفاده کنید. طول دانه خام برنج هاشمی گیلان ممتاز دون ۲/۷ میلی متر می باشد که بعد از پخت به ۱/۱۳ میلیمتر می رسد که نشان دهنده قد کشیدن می باشد.برنج هاشمی ، یکی از برنج هایی است که بیشترین سطح زیر کشت را در استان های شمالی دارا می باشد و به دلیل شکل و ساختار و پخت مناسبی که دارا می باشد، در بازار نیز طرف داران زیادی را دارا می باشد.

برنج هاشمی بر دو نوع تقسیم می شود : برنج هاشمی سرد و برنج هاشمی گرم .

برنج هاشمی گونه سرد ، نازک تر از برنج هاشمی گونه گرم است.

مقاوم بودن برنج هاشمی در برابر آفت های برنج

برنج هاشمی  از آن گونه برنج های  ایرانی است که در برابر آفت های برنج ، مقاوم است. مثلا برنج حسن سرایی ( که جزو برنج های منقرض شده به حساب می آید ) از برنج هایی بود که برای کاشت آن، مقدار زیادی سم باید در واحد هکتار استفاده می شد. در حالی که برنج هاشمی ، به دلیل باریک بودن ساقه ، خود مانع حضور کرم ساقه خوار درون خود می شود. همین دلیلی است که کشاورز ، سم کمتری را برای دفع آفت استفاده نماید.کرم ساقه خوار، کرم ذلیلی است که در ساقه زندگی می کند؛ حال هر چه جایش فراخ تر باشد، زندگی اشرافی تری خواهد داشت و بهتر از جان ساقه تغذیه خواهد کرد. اما برنج هاشمی ، این اجازه را به این کرم منفور کشاورزان برنج کار شمال ، نمی دهد. ساقه باریک این برنج، سبب می شود که کرم ساقه خوار نتواند به راحتی در آن ساکن شود و پدر برنج و برنج کار را در آورد!

طرز پخت برنج هاشمی

برنج آبکش شده اساس بسیاری از غذاهای سنتی و ایرانی است . پلوهای مخلوط نظیر عدس پلو ، لوبیا پلو ، زرشک پلو و … با برنج آبکش تهیه می شود و همچنین خورش ها و کبابهای ایرانی در کنار برنج هاشمی سرو می گردد. پخت برنج هاشمی کمی دشوارتر از سایر برنج ها می باشد و به دقت بیشتری نیاز دارد. برای پخت برنج هاشمی، اولین مرحله خیساندن آن است. برنج را بعد از پاک کردن، با آب ولرم بدون این که مدام چنگ بزنید، چند مرتبه بشویید. برنج را در دیگ نسبتا بزرگ ریخته تا برنج پس از خیس خوردن و زیاد شدن حجم آن دچار شکستگی نشود به دیگ آب و نمک اضافه کنید. نگران مقدار نمک در روش آبکشی نباشید چرا که بعد از آبکشی می توانید با ریختن آب، نمک اضافی آن را بگیرید ولی اگر می خواهید برنج را به صورت کته بپزید، نمک آن را به اندازه بریزید یعنی آب برنج نه شور باشد و نه بی نمک. برای خیس خوردن برنج حداقل ۳ تا ۴ ساعت زمان لازم است. البته بعضی برنجها رو باید یک شب قبل خیس کرد و بعضی رو ۳ الی ۴ ساعت قبل که  این به نوع برنج و تازگی و کهنگی برنج بستگی داره . برنج های کهنه رو میشه از قبل خیس کرد و با خیس کردن خیلی کیفیت بهتری پیدا میکنند البته اگه دیر خیس شوند و مدت کمی داخل آب بوده باشند هنگام پخت آب بیشتری طلب میکنند تا ری کنند. ولی برنج های تازه با خیس کردن زیاد کیفیت خودشون رو از دست میدهند و باید مدت کمی در آب مانده باشند و هنگام پخت هم اب کمتری برای پختن طلب میکنند.قابلمه موردنظر را انتخاب کرده و دوسوم آن را آب بریزید. بگذارید آب کاملا جوش بیاید. زمانی که آب به جوش آمد آب برنج را خالی کرده و در قابلمه حاوی آب در حال جوش بریزید و صبر کنید تا داخل آب جوش بپزد. قابلمه ای که برنج توش میجوشه باید جای کافی برای جوشاندن برنج داشته باشه . توی آبش میتونین از کمی روغن ( یک قاشق ) استفاده کنین تا برنج بهتر قد بکشه و بهم نچسبه و دانه دانه بشه . برای آنکه از زمان آبکش کردن برنج مطمئن شوید، یک دانه برنج در حال جوش را بردارید و بین دو انگشتتان له کنید یا داخل دهانتان بگذارید. مغز دانه برنج نباید سفت، زبر و خشک باشد.وقتی از پخت برنج مطمئن شدید، آن را داخل آبکش ریخته و روی آن آب ولرم بریزید تا هم نمک اضافه برنج گرفته شود و هم کمی از حرارت بیفتد. بعد از آبکش کردن بهتره قابلمه ای که برای دم کردن برنج در نظر گرفته شده جا دار باشه و روغن هم داغ باشه . در صورتیکه مایلید ته دیگ عالی بدست آورید اولا ته دیگ چرب تر باشد و پس از چرب نمودن ته دیگ مقداری خمیر به ته دیگ بمالید و روغن بیشتری روی آن بریزید. بعضیها یکدانه تخم مرغ را زده و با برنج و زعفران مخلوط نموده ته دیگ میریزند که ته دیگ مطبوعی بدست آید. برنج رو هم کله قندی یا هرمی داخل قابلمه میریزن . یعنی وسط قابلمه برنج بیشتری ریخته میشه سپس در قابلمه را ببندید؛ در این مرحله شعله اجاق باید زیاد باشد. البته قبل از اینکه در قابلمه را بگذارید با دسته کفگیر داخل برنج چند سوراخ ایجاد کنید. بعد از قرار دادن دم کنی، وقتی صدای جزجز به گوشتان خورد و از قابلمه کمی بخار بیرون زد، دم کنی را بگذارید و شعله را کم کرده و بگذارید برنج دم بکشد.برای داشتن پلو سفید و قد کشیده باید اول از همه در نظر داشت که نوع برنج خیلی مهمه . از برنج هاشمی دون دون استفاده کنید . برنج کهنه تر کیفیت بهتری خواهد داشت . دانه های برنج باید باریک و یکدست باشه و داخلش دانه های شکسته و خردد شده نداشته باشه و رنگ همه یکدست باشه میزان حرارت در ابتدای کار زمانی که هنوز بخار درون قابلمه نپیچیده است را زیاد کنید پس از آن حرارت را تا آنجا که می توانید کم کنید . تا برنج ته نگیرد.برنج را بدون روغن هم می توان دم انداخت. لازم است برنج را کمی زنده تر بردارید و بجای روغن تنها آب به برنج اضافه کنید .البته این نوع برنج کمی خشک خواهد بود . تقریبا مثل چلویی است که با کباب خورده می شود.اگر می خواهید برنج خوب قد بکشد موقعی که در اوج جوشیدن است، یک استکان آب سرد داخل برنج بریزید. قابلمه را بزرگ انتخاب کنید تا برنج جای کافی برای قد کشیدن داشته باشد. هنگام جوشاندن برنج، دو قاشق روغن مایع داخل آب قابلمه بریزید تا هم خوب قد بکشد هم به اصطلاح خوش پخت شود.

1- برنج کته:

ابتدا به اندازه تعداد افراد برنج را داخل قابلمه میریزیم، سپس آب را به مقداری که به اندازه یک بند انگشت از سطح برنج فاصله داشته باشد داخل قابلمه میریزیم، و به آن مقداری نمک و مقداری هم روغن زیتون یا کنجد (می توان اضافه نکرد، این کار برای نچسبیدن دانه های برنج به یکدیگر است) اضافه میکنیم.بعد قابلمه را روی اجاق گاز با شعله پایین می گذاریم تا به آرامی بپزد، حواسمان باشد نگذاریم تا آب برنج سر ریز شود و باید مراقب باشیم تا وقتی که برنج به حالت نیمه پخته رسید روی آن دم کن بگذاریم(البته این کار برای افراد مبتدی است، بعد از گذشت چند مدت و حرفه ای شدن خودتان یاد میگیرید که نیازی به این کار هم نیست)

2- برنج آبکش:

برای پخت بصورت آبکش نیاز به یک آبکش است. و اینکه باید آبی که داخل قابلمه میریزیم هم بیشتر باشد تا وقتی که برنج به حالت نیمه پختن رسیدن داخل قابلمه آب باشد که بتوانیم آن را با برنج بریزیم داخل آبکش بعد در ادامه قابلمه خالی را می توانیم هر طور که دوست داریم برای ریختن دوباره برنج داخل آن آماده کنیم.مثلا میتوان کمی روغن داخل قابلمه ریخت و کمی زردچوبه و بعد یک سیب زمینی را در ورقه های بزرگ برید و در داخل قابلمه گذاشت و بعد برنج را روی آن ریخت. که بسیار هم خوب میشود(خودم دوست دارم). بعد از این کار قابلمه را روی گاز با شعله بسیار کم میگذاریم تا برنج  دم بیاید.